Tohum, Kök, Kökboğazı, Sap Çürüklüğü ve Yanıklığı
Etmenler
Pythium spp, Fusarium moniliforme, F. Subglutians, F.proliferatum, F. Avenaceum, F. Graminearum, Diplodia maydis, Macrophomina phaseolina, Rhizoctonia solani, R. Zeae
Belirtiler
Geneler olarak hastalık, fidelerde çökerten, solgunluk ve yanıklık belirtileri meydana getirir. Solgun fideler topraktan çekildiğinde, .ekilen kısım elde kalmaz. Çıkış gerçekleşmeyen kısımlarda ise tohum yatağı incelendiğinde; çimlenemeden miselle kaplanmış veya zayıf çimlenerek kökçük ya da çim borusu değişik derecelerde kuruyarak hastalanmış tohumlara rastlanır.
Phthium kök boğazı ve sap çürüklüğünde; tipik olarak bitkilerde gövde ekseni etrafında burulmalar meydana gelir. Hastalıklı fide, toprak yüzeyine devrilir. Toprağa temas eden bitki kısımlarında destek kökler oluşur. Sap çürüklüğü, mısırlar tepe püskülü çıkarmadan önce taze boğum aralarında görülür.
Fusarium sap ve fide çürüklüğü, bitkinin boğum, boğum arası, koçan koltuğu ve koçan saplarında çürüme şeklinde görülür. Çürüme başta kahverengi-siyah yağlımsı leke şeklindedir. Bu leke üzerinde, daha sonra pembe-beyaz renkli misel örtüsü oluşur.
Diplodia sap çürüklüğü (Diplodia maydis), genellikle tohumun çimlenmesinden sonra görülür. Solma ve kurumadan sonra toprağa yakın boğum araları, saman sarısı renginden kahverengisine dönüşür.
- phoseolina, mısırın hızlı gelişme dönemlerinde kök boğazı ve sap çürüklüğü belirtilerine yol açar. Bitkinin iletim demetlerinde, etmenin siyah mikrosklerotları görülür.
Hastalık Döngüsü ve Epidemiyolojisi
Bu hastalık, erken dönemde drenajı kötü ve oksijeni yetersiz olan ağır bünyeli topraklarda görülür. Geç dönem çürüklükleri, hastalığın gövde ve sap çürüklüğü şeklinde geçişini kolaylaştırır.
Diplodia maydis, kışı hastalıklı bitki artıklarında miselyum ve piknitleri içerisinde konidi şeklinde, tohumda konidi ve miselyum halinde geçirir. Yaz sonunda sıcak, nemli havalarda piknitlerde oluşan cirrhi’den dışarı konidiler salınır.
M, phaseolina’nın sklerotları, en uygun kuru toprakta ve 37-38C sıcaklıklarda çimlenirler. Fungus, fide, genç ve ergin bitkilerin köklerini hastalandıran enfeksiyon hifleri üretir. Hifler, daha sonra kortial dokulardan saplara doğru gelişme kaydederler.
Yapılan çalışmalarda, bazı kırmızı örümceklerin yüksek düzeydeki populasyonları ile ilişkisinin, sap çürüklüğünün oluşum düzeyi ve şiddetini arttırdığı kaydedilmiştir. Toprak sıcaklığının düşük ve toprak nemini yüksek olması, kömür çürüklüğü hastalığının gelişimini engellediği bildirilmektedir.
Savaşımı
Dayanaklı çeşitleri yetiştirmeli,
Tarla toprağı düzgün tesviye edilmeli,
Zararlı böceklerle zamanında ve uygun bir şekilde mücadele yapılmalı,
Aşırı sulamadan kaçınılmalı ve drenaj yapılmalı,
Nöbetleşe ekim uygulanmalı,
Çapalama ve boğaz doldurma işlemleri düzgün yapılmalı,
