BİTKİ BESİN ELEMENTLERİ
Makro element = N , P , S , K , CA , Mg
Mikro Element = Fe , Mn , Zn , B , Mo
İmmobil Elementler = Ca , S , Fe , B , Cu
BAKIR (Cu) NOKSANLIGI
Bakır bitkiler için topraklar Cu2+ formunda alınmaktadır.
Bakır immobil bir element olduğu için bitkide floem dokusunda taşınabilmektedir.
Bitkilerde taşınımı genç oluşan yapraklardan yaşlı yapraklarda doğru olduğu için taşınımı kolay değildir.
Cu bitkilerde enzimlerin aktivitesin de rol alıp zararlı bileşiklerin parçalanmasın da etkin rol oynar.
Cu noksanlığın da bitkinin uç kısmında ki genç yapraklar beyaz renkli görünüm almaktadır.
Genç yapraklar da solma, kıvrılma ve dokularda meydana gelen nekrozlar Cu eksikliğinin tipik belirtileri arasındadır.
Bor (B)
Bor bitki için de hareketsiz besin elementlerinden olduğu için belirtileri yaprakların uç kısmından başlar.
Bor elementi bitkide yeni oluşmaya başlayan dokulara ve gelişme gösteren noktalara zarar vermesi nedeniyle bitkide yavaş büyüme gözlemlenmektedir.
Bor noksanlığı görülen dokularda bir süre sonra nekrozlar ve sarı- kahverengi lekeler oluşmaktadır.
Meyve oluşumunda azalma ve genç yapraklar da kıvrılmalar gözlenir.
Çiçeklenmenin yeterli olmaması ve bununla birlikte meyve tutumunda azalma olmaktadır.
Kök sisteminin yavaş gelişmesi de diğer sorunlardan birisidir.
Sıcak su kaynaklarına yakın olan tarım arazilerin de B elementi fazla bulunmaktadır.
Mangan (Mn)
Mn elementi immobil bir element olduğu için eksikliği durumun da genç yapraklar da oluşmaktadır.
Bitkiler elementi topraktan Mn+2formunda almaktadır.
Mn noksanlığı genel olarak kireçli ve alkali topraklarda görülmektedir.
Fotosentez tepkimelerin de elektron aktarımında kullanılmaktadır.
Mn noksanlığında genç yaprakların damarları arasın da sararmalar başlamaktadır.
Daha sonra bu sararmalar büyük lekeler haline gelerek renk açılmaları gözlemlenmektedir.
Mn elementinin fazla olması durumunda yaşlı yapraklar da damalar arasında kahverengi lekeler oluşmaktadır.
Çift çenekli bitkiler de damarlar arası kloroz görülürken çift çenekli bitkiler de ise yapraklarında gri renkte lekeler oluşmaktadır.
N ( Azot ) Noksanlığı
Azot elementi noksanlığı mobil bir element olduğu için bitki de öncelikle yaşlı yapraklar da görülmektedir.
Bitki gereksinim duyduğu N elementini topraktan nitrat ( NO3– ) veya amonyum (NH₄⁺) şeklinde almaktadır.
NO3– ( nitrat ) nitrit ( NO2− )
NO2− ( nitrit ) amonyak (NH3 ) dönüşmektedir.
Azot eksikliği durumunda bitkilerin yaşlı yapraklarında sararma şeklinde başlamaktadır.
Yaprakların normalden ince olması ve büyümede yavaşlama görülmesi N eksikliği belirtilerindendir.
N elementi vejatatif gelişme hızını yavaşlatırken generatif gelişme hızını ise hızlandırmaktadır ve böylece bitki de ürün miktarında azalmalar görülmektedir.
N elementi bitki de fazla olması durumun da yapraklarında daya büyük yapılı olması ve klorofil bakımından daha sulu olması nedeni ile hastalık oluşumuna teşvik etmektedir.
P ( Fosfor )
Bitkiler ihtiyaç duydukları fosfor elementini H2PO4(−) ( primer fosfat iyonu ) veya HPO4(2−) ( sekonder ortofosfat iyonu ) şeklinde almaktadır.
Fosfor elementi mobil ( hareketli ) bir element olduğu için bitkinin yaşlı yaprakların da morumsu erguvani renkte noksanlık belirtmektedir.
Bitkiler de gelişme geriliği ve kök sistemi yapısında gözle görülebilir gelişmeme söz konusudur.
P elementi noksanlığının bir diğer belirtisi ise yaprak genişliğin de küçülme ve metabolik gelişiminde kısalmalar görülmektedir. Bununla birlikte klorofil miktarında düşüş olup fotosentez de azalma görülmektedir.
P noksanlığında bitkiler normalinden daha geç çiçek açmaktadır.
P elementinin fazla olması durumunda Zn ve Fe noksanlıkları ortaya çıkabilmektedir.
Fosfor genel olarak:
- Metabolik olaylar için önemli bir kaynaktır.
- Fotosentezde yer almaktadır.
- Bitkilerin kök yapısının gelişmesine ve verimin artmasına etki etmektedir.
K ( Potasyum )
K elementi mobil bir element olduğu için noksanlık belirtileri daha çok yaşlı yapraklar da görülmektedir.
Bitkiler ihtiyaç duydukları potasyum elementini K+iyonu şeklinde almaktadır.
Bitkilerin yaşlı yapraklarının uçlarında sararma ile başlayıp daha sonra kahverengi renge dönmektedir.
Noksanlığın görüldüğü yapraklar da nekroz ( kuruma ve ölme ) görülmektedir.
K elementi bitkinin enzimatik işlevlerinde( ATP sentezinde ) , bitkinin su kullanımı bünyesin de, stres koşullarında ve hastalıklara karşı dayanıklılık oluşturmaktadır.
K elementi bitkide saçak kök oluşumunu teşvik ederek bitkinin besin alınımını kolaylaştırmaktadır.
Soğuk ve kurak şartlarda bitkiler de yan yatma karşı dirençlilik kazandırmaktadır.
S ( Kükürt )
Bitkide mobil ( hareketli ) bir element olması nedeniyle bitkinin yaşlı yapraklarında değil de tüm kısmında görülmektedir.
Bitkiler ihtiyaç duydukları S elementini SO4iyonu formunda almaktadır.
Kükürt protein sentezinde görev alarak ( sistein, methionin, sistin ) aminoasitlerin yapısında bulunur.
Kükürt noksanlığı durumunda bodurlaşma, kök gelişiminin yavaş olması, bogum aralarında kısalmalar ve yaprakların küçülmesine neden olmaktadır.
Mg ( Magnezyum)
Bitkiler ihtiyaç duydukları magnezyum elementinin Mg+2 formunda almaktadır.
Bitkide mobil bir element olduğu için belirtiler yaşlı yapraklarda oluşmaktadır.
Yaşlı yaprakların damarlar arasında sararma ile başlayıp daha ileri zamanlarda siyah nekrotik lekeler oluşmaktadır.
Mg elementi P taşınmasında önemli rol oynar.
Enzim aktivatörü olarak enzim faaliyetlerin de yer almaktadır.
Fotosentezde önemli rol oynamaktadır ve klorofil moleküllerinin merkezi yapısında bulunmaktadır.
Fe ( Demir )
Bitkiler için demir kök de Fe+2 ve kileytler halinde bulunmaktadır.
Demir bitkilerin fizyolojik ve biyokimyasal tepkimelerinde ki enzimleri aktive etmede önemli rol oynar.
Fe noksanlığı kireçli ve alkali topraklarda sıkça rastlanmaktadır
İmmobil ( hareketsiz ) bir element olduğu için belirtiler ilk olarak genç yapraklarda görülmektedir. Damar aralarının tamamen sarıya dönmesi tipik belirtilerindendir ( kloroz) .
Ca ( Kalsiyum )
Bitkiler kalsiyum ihtiyacının topraktan Ca+2 formunda almaktadır.
Ca elementi bitkide hücre duvarlarının yapısında ve bitki dokularının güçlenmesinde etkin rol oynar.
Hastalıklara karşı direnç kazandırmaktadır.
Bitki köklerinin uzamasında da etkinlik sağlamaktadır. Donma ve çözünme stresine karşı bitkiyi korumaktadır.
Ca ( mobil ) element olduğu için genç yapraklarda daha çok görülmektedir. Yaprak görünümün de bozulma ve kahverengi ve siyah lekeler oluşmaktadır.
Daha ileriki zamanlar da yaprakların etrafında nekrozlar oluşmaktadır.
Ca noksanlığının en belirgin özelliği genç yaprakların alt kısmında şeffaf lekelerin oluşmasıdır ve yaprak kayık şeklinde görünüm almaktadır.
Noksanlık görülen yapraklar da hücre duvarı inaktif olarak parçalanır ve yumuşak bir görünüm almaktadır.
