Nematod ve Özellikleri
Nematodlar tarım alanlarında önemli derecede zarar yapmaktadır. Bitki paraziti nematodlar bitkilerin kök, sap ve tohum gibi kısımlarda zarar yapabilmektedir. Nematodlar bitkilerde genel olarak ektoparazit, endoparazit ve ekto-endoparazitik olarak yaşamlarını sürdürmektedir. Ektoparazit nematodlar konukçu bitkiye giriş yapmazken, yarın endoparazitik nematodlar bitki dokusunun içersine vücutlarının belirli bir parçasını enfekte ederek beslenmektedir. Endoparazitik nematodlar bitkinin tamamen kök bölgesinin içerisinde zarar yapmaktadır.
Nematodların genel olarak morfolojik yapıları, vücut bölmeleri arasında sıvı ile dolu endoderm ve mesoderm vücut tabakası bulunan segmentsiz bir yapıdadır. Üretim alanlarında zarar yapan nematod sayısı yaklaşık 4000 kadar olmaktadır. Bitki paraziti nematodular, obligat parazit beslenme şekline sahip olup konukçularının sitoplazma bölgesinde beslenmektedir.
Önemli nematod türleri :
(1) Meloidogyne spp; (2) Heterodera ve Globodera spp.; (3) Pratylenchus spp; (4) Radopholus similis; (5) Ditylenchus dipsaci; (6) Bursaphelenchus xylophilus; (7) Rotylenchulus reniformis; (8) Xiphinema index; (9) Nacobbus aberrans ve (10) Aphelenchoides besseyi.
Bitki paraziti nematodlar yumurta, larva ve ergin olmak üzere 3 farklı gelişme dönemi gösterirler. Yumurtadan çıkan nematod larvaları bitkilerin köklerine çıkardıkları salgılar ile yönelmektedir. Nematodlar ilk olarak bitkinin hücre duvarına styleti ile zarar vermekte olup ardından çıkardığı enzimler ( selülitik ve pektolitik ) ile hücre duvarının yapısını bozmaktadır. Nematodların beslenmeleri sonucu kök hücrelerinin yapısını bozmakta ve topraktan su,mineral vb. maddelerin alımını engellemektedir. Aynı zamanda köklerde beslenmesi sonucu oluşan yaralardan patojen hastalıkların geçişini kolaylaştırmaktadır.
Sebep Olduğu Hastalıklar
Nematodlar çeşitli hastalıklara (filariasis, askariasis ve trichinosis gibi) neden olabilir ve birçok ekin bitkisini ve evcilleştirilmiş hayvanları parazite edebilir. Buna ek olarak, Dünya yüzeyinin 3,6 km (2,2 mil) altındaki yeraltı su sızıntılarında yaşayan iki tür, Halicephalobus mephisto ve Plectus aquatilis, bilinen en derin yaşayan çok hücreli organizmalardır.
Tedavisi
Nematod zararında kullanılan nemanizam ilacının içindeki etkenler (Paecilomyces lilacinus, Arthrobotrys oligospora ,Bacillus firmus ) nematod etrafında bir iplik formunda bulunup nematodun hareket alanını kısıtlamaktadır. Hareket halindeki nematod mantar ağına takılarak belirli bir bölgede sıkışıp kalmaktadır.Daha sonrasında bakteriler nematoda karşı atağa geçip nematodun dış vücut yapısında etkili olup yumurta bırakmasını ve hareket kabiliyetini kısıtlayarak topraktaki etkinliğini azaltmaktadır. Etkinlik azalması sonucu nematodun kök kısmına girişi, kök bölgesinde hücre duvarına yıkmaya parçalayan selülitik ve pektolitik enzimlerin azalmasına ve böylece inokulum miktarında düşüşe neden olmaktadır. Aynı zamanda nemanizam nematodların yumurtalarının gelişmesini engelleyerek yeni bireylerin oluşmasına imkân vermemektedir.
